Na een week vol prachtige initiatieven, kwam op zondag 27 september de vredesweek in Nijmegen ten einde. Dat werd gevierd met een slotbijeenkomst, ‘Vredesbruggen’, georganiseerd door de Raad voor Levensbeschouwing en Religie, in samenwerking met het Huis van Compassie.
Het werd een gezellige zondagmiddag vol ontmoetingen, mooie gesprekken, lekker eten, een prachtig gedicht, een ontroerend vredeslied en rake momenten van bezinning. De middag werd geopend met een kort welkomstwoord van Madelinde Krantz en een prachtig gedicht van stadsdichteres Frouke Arns: ‘Dwaalgasten’.
Vredesverklaring, vredesrecepten en lunch
Piet Muller, die als één van de bruggenbouwers aan de basis stond van de Nijmeegse vredesverklaring, vertelde iets over zijn deelname aan de vlamloop, maar ook over de verdere ontwikkelingen rondom de vredesverklaring van Nijmegen. Door Bert Janssen werd er iets verteld over de boekjes ‘vredesrecepten’, te koop voor 4 euro en daarin echte recepten voor eetbare (vredes)gerechten, maar zeker ook recepten voor de niet-tastbare, maar daarom niet minder belangrijke vrede tussen mensen. Daarna was het tijd voor een overheerlijke lunch met allerlei exotische hapjes, door vrijwilligers uit diverse culturele hoeken van de wereld voor de deelnemers bereid.
Programma
Na de lunch begon het programma voor Vredesbruggen. Deelnemers hadden de keuze uit twee ‘workshops’. Er was de kunstworkshop ‘Dialoog maakt kunst’, onder begeleiding van vredesambassadeur en kunstenaar Masoud Rahaee, waarbij de deelnemers aan de hand van gesprekken met elkaar gingen schilderen. En er was de gespreksworkshop ‘Ontmoeting in gesprek’, onder begeleiding van Madelinde Krantz en Julia van Wel, waarbij de deelnemers met elkaar in gesprek gingen over hoe er, al pratend, echt contact tussen mensen gemaakt kan worden.
Dialoog maakt kunst
De workshop ‘Dialoog maakt kunst’ leverde prachtige resultaten op, zowel tijdens het schilderen, als tijdens de gesprekken tussen de deelnemers. Het vrolijke geroezemoes tussendoor maakte dit meer dan duidelijk. Zelfs tijdens de pauze bleven veel mensen die deze workshop volgden nog lekker zitten, gezellig pratend en ondertussen hun creativiteit vol plezier op het doek gietend. Eindresultaten van de workshop van Masoud zijn te bewonderen aan de binnenwanden van het Huis van Compassie.
Ontmoeting in gesprek: compassie
De workshop ‘Ontmoeting in gesprek’ bestond uit twee onderdelen die door de verschillende gespreksleiders in twee groepen afzonderlijk behandeld werden: compassie en overbruggen van verschillen. Madelinde Krantz, zelfstandig geestelijk verzorger en (o.a) werkzaam bij het COIL, begeleidde het groepsgesprek vanuit de achtergrond van compassie.
Karen Armstrong
Compassie is uiteraard een heel breed, moeilijk samen te vatten begrip, maar Madelinde bracht het onderwerp terug tot het compassiebegrip van Karen Armstrong. Armstrong, zo legde Madelinde uit, heeft vanuit een vergelijkende godsdienstwetenschappelijke achtergrond compassie herleid tot de gulden regel: ‘Wat gij niet wil dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’. Armstrong heeft rondom deze visie een TEDtalk mogen houden en een compleet handvest geschreven, samengevat in Armstrongs’ boek ‘Compassie’.
Waarden
Aan de hand van deze uitleg gingen de deelnemers met elkaar in gesprek over het onderwerp ‘waarden’. Op vijf post-its mochten de deelnemers hun belangrijkste waarden – als het ware de ‘ultieme’ redenen om ’s ochtends het bed uit te komen als verdere redenen eigenlijk ontbreken, de motivaties om toch verder te gaan als alles tegen zit – schrijven. Daarna werden de deelnemers uitgenodigd om met elkaar in gesprek te gaan over deze waarden. En elkaar te vertellen waarom men voor deze waarden had gekozen, wat ze representeerden, wat ze voor de persoon betekenden. Overkoepelende begrippen als ‘liefde’, ‘rechtvaardigheid’ en ‘spiritualiteit’, kwamen in de gesprekken voorbij. Maar ook heel aardse waarden als ‘literatuur’ en ‘muziek’ en ‘familie’. Opvallend was hoe snel de gesprekken tot diepte kwamen. Heel gemakkelijk werd er open gesproken over wat de gesprekspartner ten diepste motiveerde, maar vooral ook waarom. Persoonlijke onderwerpen kwamen naar voren, flarden van familiegeschiedenissen kwamen voorbij. Zo ontstonden er echte ‘ontmoetingen in gesprek’.
Ontmoeting in gesprek: overbruggen van verschillen
Julia van Wel, emeritus pastoraal werker en nauw betrokken bij Augustijns Centrum De Boskapel, ging met de deelnemers het gesprek aan over de verschillen tussen mensen. Want niet altijd gaat het praten met de ander en de oprechte ontmoeting met de ander zonder problemen. Er zijn altijd verschillen tussen mensen. En soms lijken die onoverbrugbaar. Hoe bouw je dan toch een brug naar de ander? Dat was de vraag die Julia samen met de deelnemers onderzocht. De inventarisatie leverde een inspirerend overzicht op van bevorderende en belemmerende factoren in het overbruggen van verschillen in gesprekken. In het gesprek over dit overbruggen werden ook kritische vragen gesteld, zoals: ‘Is het overbruggen van verschillen altijd noodzakelijk?’ Vormt het respecteren – en in ere houden – van verschil misschien niet de ware brug? Want, om vrij de woorden van Dirk de Wachter te parafraseren: ‘De meest liefdevolle daad is misschien wel het verdragen van het verschil’.
Klezmermuziek
Tijdens de pauze konden mensen nog wat nader met elkaar kennismaken onder een kopje koffie of even buiten genieten van de zon. De pauze werd verrijkt door de muziek van klezmermuzikanten, vader en zoon, Mark en Samuel Golub.
Afsluiting
Een gezamenlijk bezinningsmoment vormde de afsluiting van de middag. Onder begeleiding van Marion Wierda, voorzitter van de RLRN, werd aan enkele mensen gevraagd naar hun ervaringen van de middag. Damiaan Messing, organisator en pionier pelgrim van de Walk of Wisdom, vertelde iets over zijn ervaringen van de tocht van vredesvlam rondom Nijmegen. Hij had de hele week de vlamlopers begeleid en was dan ook behoorlijk vermoeid. Ondanks die vermoeidheid gaf hij aan blij aanwezig te zijn bij het slot van deze bijeenkomst en las hij enkele citaten voor van de vlaggenslinger, die de actie van ‘Mijn woorden zijn een teken van vrede’ hadden opgeleverd.
Slotceremonie
In een ontroerende slotceremonie, begeleid door Henk Smaling, ritueelbegeleider, werden door Damiaan, met hulp van het vuur van de wereldvredesvlam, zeven gekleurde kaarsen aangestoken. Daarbij stond elke kaars en elke kleur symbool voor een eigen godsdienst of levensbeschouwelijke gedachte. Paul Oosterhoff beëindigde de bijeenkomst met een slotwoord over vrede, waarbij zeker ook de komst van de vluchtelingen naar Nijmegen niet werd vergeten.
Vredeslied door Mark Schilders: De brug / de vrede van Nijmegen
In het bijzonder nog aandacht voor één heel uitzonderlijk moment tijdens Vredesbruggen. Mark Schilders, Nijmeegs troubadour, had speciaal voor deze zondagmiddag een prachtig lied over vrede geschreven. Dit lied bracht hij, samen met een aantal muzikale vrienden, aan het einde van de middag voor alle deelnemers ten gehore. Het lied heeft veel mensen recht in het hart geraakt.
We bouwen verder
Vredesbruggen was een inspirerende, gezellige en vreugdevolle middag vol ontmoeting en overbrugging. Maar met één middag rondom verbinding zijn we er natuurlijk niet. En ook één week vol aandacht voor vrede is niet voldoende. Er zal blijvend gewerkt moeten worden aan de omgang met verschillen. Er zal blijvend gebouwd moeten worden aan verbinding. Dus aan alle lezers en deelnemers de vraag…
Bouwen jullie mee?
Rogier Teerenstra, bestuurslid Raad voor Levensbeschouwing en Religie Nijmegen